Šargarepa (lat. Daucus carota) dvogodišnja je povrtarska biljka. U narodu ovu biljku zovu još mrkva, mrkvač, merlin, koren i žuta repa. Pripada porodici Apiaciae, a njen koren se koristi u ishrani. Pripada rodu koji ima oko 60 vrsta u prirodi, ima veliki broj podvrsta, ali je najpoznatija obična šargarepa D. carota.
Neki istorijski spisi ukazuju na to da šargarepa najverovatnije vodi poreklo iz središnje Azije. Njeni dalji preci iz divljine, najverovatnije potiču iz Persije, tačnije sadašnjih država Avganistana i Irana. Podvrste divljih korena šargarepe, verovatno su vremenom nastajale selektivno tokom vekova. Tokom evolucije, šargarepa je izgubila svoj gorak ukus i njen ukus je vremenom bio sve slađi, a sam koren je bio sve manjeg promera. Ovaj proces je ujedno doveo i do poznatog baštenskog vrta, tačnije sada poznatijeg naziva bašta.
Šargarepa je prvi put kultivisana i uzgajana ne zbog njenog korena, već zbog semena i njenih aromatičnih listova. Seme šargarepe koje datira iz vremena od 3000-2000 godine pre nove ere, pronađeno je u južnoj Nemačkoj i Švajcarskoj. U pojedinim izvorima koji datiraju iz 1. veka, navedeni su bliski srodnici šargarepe, kod kojih isto i danas rastu semenke i lišće: korijander, peršun, anis, cilantro, kumin i koper. Poznato je da su Rimljani jeli koren biljke Pastinaca, koja se smatrala rodom šargarepe ili da je bila blisko povezana sa vrstom Parnisip.
Ova korenasta biljka je bila objavljena i opisana u Istočnom Rimskom Juliana Anicia Kodeksu (Eastern Roman Juliana Anicia Codex), objavljenom u 6. veku. Opis šargarepe je bio objavljen u Konstantinopolitskoj kopiji, koja je preuzela zvaničan spis iz 1. veka. U 1. veku ovaj opis šargarepe, objavila je grčka doktorica Dioskorides (Dioscorides) u takozvanoj farmakopeji lekovitog bilja i tadašnjih lekova, pod nazivom De Materia Medika (De Materia Medica). U toj farmakopeji su opisane tri vrste šargarepe i posebno se navelo da se koren biljke, može jesti sirov, ali i da se može i kuvati.
Od strane Mavara, šargarepa je donešena u 8. veku u Španiju. Koren ove biljke je u Indiji, Evropi i Zapadnoj Aziji u 10. veku, bio crvene boje. Zna se da savremena šargarepa koju sad poznajemo, potiče iz Avganistana. Simeon Set inače Jevrejski naučnik iz 11. veka, opisuje da je šargarepa tada bila žute i crvene boje. Ibn al Avam (Ibn al-‘Awwam) agrikulturist iz Andaluzije, objavio je da se šargarepa prvi put pojavila u 14. veku, a u Japanu tek u 18. veku.
Šargarepa se u Holandiji pojavljuje po prvi put u 17. veku, a u ovoj zemlji je imala izuzetno neobičan naziv „šargarepa od narandže“. Ovaj naziv se u suštini odnosio na činjenicu da je zastava Holandije bila narandžaste boje. Džon Aubrej (John Aubrey) tada poznati engleski antikvar, objavio je kako se jedan stari čovek dosetio da u Holandiju donese prve šargarepe. Još je objavio da su prve šargarepe zasađene u Bekingtonu u Somersetširu (Beckington in Somersetshire). Prve šargarepe u tada kolonijalnoj Americi, doneli su u 17. veku evropski doseljenici.
tekst: Hedonist magazin
foto: Pixabay
