Plug je najverovatnije i najstarija poljoprivredna alatka na svetu. Najpoznatiji plug je onaj sa rešenjem iz antičkog vremena, a taj plug je 1838. godine usavršio Džon Dir (John Deere). Prvi plugovi su napravljeni od drveta, a za njihovu vuču su korišćeni konji, jakovi, volovi, bivoli i deve.
Plug je složenija alatka od rala, a njegovi sastavni delovi su: raonik (lemeš), gredelj (oje), plaz, kozlac, crtalo (prednje sečivo), dve ručice, daska, a u svom sastavu može imati i kolica za oranje. Plug ima glavnu karakteristiku, a to je asimetrični raonik, koji ima izgled približno pravom trouglu. Njegova najduža stranica (hipotenuza) u suštini je oštrica, koja seče zemlju.
Prvi počeci zemljoradnje, nastali su na Bliskom istoku za vreme neolita, gajenjem pšenice i ječma u regiji plodnog zemljišta 9000-8000-te godine p.n.e. Početak zemljoradnje na Balkanu, započinje 6500-5500-te godine p.n.e. Zanimljivo je da početak zaprežne obrade sa plugom i ralom, ima direktne veze sa početkom pripitomljavanja životinja od strane ljudi.
Prvi primerci pluga, razvili su se od ručnog oruđa i to od motike i rala. Najstariji dokazi datiraju iz 6000. godine p.n.e. a pronađeni su na Bliskom istoku. Prvi komadi od gvožđa, napravljeni su u Asiriji 2300-te godine p.n.e. ali istvoremeno i u Egiptu za vreme treće dinastije. Poznato je da se ubrzo od rala kao primitivne i jednostavne alatke za obradu zemlje, razvio i nastao plug u suštini kakvog i danas poznajemo.
Džon Dir je otkrio da plugovi od livenog gvožđa, nisu bili najbolje rešenje za oranje zbog specifičnog sastava zemlje u Ilionoisu. Dok je razmišljao o ovom problemu, setio se igala za šivenje koje je polirao trčanjem kroz pesak dok je živeo u očevoj krojačkoj radionici u Vermontu.
Došao je do zaključka da bi se plug izrađen od visoko poliranog čelika sa kvalitetno oblikovanom pločom, mogao kvalitetnije nositi sa glinom koje je bilo puno u sastavu zemlje u preriji. Glina je pravila velike probleme tokom oranja zemlje, jer se lepila na dotadašnje tipove plugova. Plug koji je Dir usavršio sam se čistio tokom oranja, jer se zemlja nije lepila na njega.
Na osnovu nekih arheoloških istraživanja u Srbiji, pronađeno je čak 49 raonika, koji datiraju iz perioda od 9-16. veka. Prvi pisani podatak o ralu kao oruđu za oranje nalazi se u srpskom prevodu vizantijskog Zemljoradničkog zakona.
tekst: Hedonist magazin
foto: Pixabay