Krompir (lat. Solanum tuberosum) najverovatnije je prvi put „udomljen“, kako se obično kaže u ekstremnim delovima Bolivije i savremenog južnog Perua, između 8000-te i 5000-te godine pre nove ere. Najstariji dokumentovani ostaci gomoljaka krompira, pronađeni su na obalnom delu središnjeg Perua u gradu Ankon (Ancon) 2500 godina pre Hrista.
Velike polemike o poreklu krompira, vodili su mnogi naučnici i istoričari iz celog sveta. Ova biljka potiče iz porodice Solanaceae i kako smo rekli, vodi poreklo iz Južnih Anda. Indijanci Kuečua (Quechua) koji su živeli na planini Anda, krompir su zvali „Papa“. Dotadašnji arheološki nalazi, nisu dovodili ni do kakvih konkretnih i proverenih činjenica o poreklu krompira.
Onda na scenu stupa poznati botaničar Dejvid Spuner (David Spooner), koji objavljuje zanimljivu genetičku studiju na univerzitetu u Viskonsinu Wiskonsin). On je tokom ispitivanja na oko 360 vrsti krompira, dokazao da sve vrste koje se danas uzgajaju, potiču od domestifikacije sorte S. Bukasovii sa zapada Bolivije i juga Perua. Procenjuje se da u Peruu ima najmanje oko 3000 raznih vrsta domaćih krompira. Mnoge od ovih vrsta ne mogu biti uzgajane van regije ove zemlje, jer zahtevaju posebne agroekološke i klimatske uslove.
Najpoznatija sorta Solanum tuberosum tuberosum, bila je autohtona na području Čiloe arhipelaga (Chiloé Archipelago), koji pripada Čileu. Od tog vremena autohtoni stanovnici uzgajaju krompir, još pre španskog osvajanja te regije. Nakon španskog osvajanja carstva Inke, Španci predstavljaju po prvi put krompir u Evropi. Mornari iz Evrope su kasnije nosili krompir sa sobom i donosili ga u mnoge luke i regije širom sveta.
Krompir ima više naziva na našim prostorima: krumpir, kumpir, krtola, podzemljica, krumpijer i patata. U Nemačkoj krompir isto ima više naziva i to ga u Švapskoj regiji nazivaju Grombir (Grombiera), a u Palačkoj regiji krompir zovu Grumbirn (Grumbirne) i Grumber (Grombiera). Pretpostavlja se da su na naše prostore, krompir prvi doneli Nemački doseljenici. Zanimljiva je pretpostavka da je krompir u centralnu Srbiju, prvi doneo Dositej Obradović.
tekst: Hedonist magazin
foto: Pixabay
sponzor teksta
Agro Infotel
www.agroinfotel.net
